#3 Okres Meiji w Japonii: część pierwsza.

We wcześniejszym wpisie przybliżyłam Wam co nieco okres Edo. W dzisiejszym jednak wpisie chciałabym opowiedzieć Wam o kolejnym okresie w dziejach Japonii. Jest to okres Meji. Okres Meji (jap. Meiji-jidai oznacza: Epoka Światłych Rządów) w historii przypadający na lata panowania cesarza Mutsuhito trwał od 8 września 1868 roku aż do 30 lipca 1912 roku. To czasy głębokich przemian zarówno politycznych, społecznych, gospodarczych czy kulturowych, jak i również gruntowej modernizacji kraju na wzór zachodni. W tej oto epoce Cesarstwo Wielkiej Japonii stało się potęgą na skalę międzynarodową - głównie dzięki zwycięstwom w wojnie chińsko-japońskiej, wojnie rosyjsko-japońskiej, a także zdobyczom terytorialnym: Tajwanu, Korei, południowego Sachalinu czy wysp Riukiu. Rozwój nacjonalizmu japońskiego oraz koncepcji ekspansji terytorialnej na kontynencie azjatyckiem zapoczątkował również początek imperialistycznej linii polityki zagranicznej.

Polityka wewnętrzna

W dniu 6 kwietnia 1868 roku cesarz Mutsuhito wydał deklarację zwaną: Cesarską przysięgą w pięciu artykułach, gdzie to zapowiadano głębokie reformy wewnątrzpaństwowe. Początkiem tych reform miało być symboliczne przeniesienie stolicy państwa z Kioto do Edo, którego nazwę zmieniono na Tokio (jap. Tokyo oznacza: Wschodnia Stolica). Oprócz tego deklaracja ta niejasno wspominała o zapewnieniu udziału wszystkich warstw społecznych w rządzeniu państwem, a także o usunięciu złych zwyczajów, by zastąpić je sprawiedliwym prawem naturalnym.

Władzę w państwie w imieniu cesarza i za jego pozwoleniem przejął w swoje ręce rząd tymczasowy, złożony z czołowych przywódców rewolucji z Satsumy, a także Choshu oraz najważniejszych urzędników cesarskich w tym trzech wielkich mężów restauracji Meiji: czyli Kido Koina, Takamoriego Saigo i Toshimichiego Okubo, a także między innymi Hirobumiego Ito, Aritomo Yamagaty, Tomomiego Iwakury, Masayoshiego Matsukaty, Kinmochiego Saionjiego i Sanetomiego Sanjo. W 1869 roku powołano jeszcze Radę Stanu mającą to stanowić najwyższej władzy państwowej organ, w której to wszystkie główne stanowiska zajęli nie kto inny tylko członkowie rządu. Rada ta podlegając to pewnym reorganizacjom (przekształcenie) istniała aż do czasu, gdy w drugiej połowie 1871 roku zastąpiono ją trójczłonowym gabinetem rządowym. Owy gabinet był złożony z trzech ministrów: Środka, Lewej jak i Prawej Strony. Każdemu z nich podlegały mniejsze ministerstwa resortowe, których układ oraz kompetencje uległy w kolejnych latach częstym zmianom. Jednak to był wyłącznie tymczasowy kształt ustroju politycznego. W Japonii nabrał ostatecznego kształtu dopiero po ogłoszeniu konstytucji czyli w roku 1889.

Reformy społeczne, militarne oraz polityczne

Nowy rząd japoński od początku swojego istnienia dzielnie przystępował do wdrażania całego szeregu reform, co czynił w myśl programu fukoku kyohei (jap. bogaty kraj, silna armia). Celem polityków Meiji było dokonanie z Japonii cesarstwa, którego podparciem byłoby dobrze zmodernizowane oraz zorganizowane społeczeństwo. Pierwszym to krokiem ku temu celowi było pozbycie się starych domen feudalnych - hanów, zastępując je to nowym systemem administracji centralnej. Rząd dokonał tego dwuetapowo. W 1869 roku w wyniku wydarzeń określanych jako hanseki-hokan (jap. zwrot rejestrów hanowych) polegających to na mianowaniu daimyo (panów feudalnych), którzy podporządkowali się owej reformie przy zapewnieniu im pewnej autonomii (samodzielność prawna). Sytuacja ta nie utrzymała się jednak długo, gdyż 29 sierpnia 1871 roku dekret cesarki o nazwie haihan-chiken (jap. zniesienie hanów, ustanowienie prefektur) ostatecznie usunął byłych daimyo, a utworzone prefektury w roku 1869 przeszły w ręce państwa. Dawny zbiór zasad zastąpiono mianowanymi w Tokio urzędnikami, waluty ujednolicono, a jedynym poborcą podatków stał się odtąd rząd. Natomiast w 1888 roku w Japonii podział administracyjny przybrał swój dzisiejszy kształt. Składał on się z czterdziestu trzech prefektur zwykłych, dwóch prefektur miejskich, jednego dystryktu oraz jednej metropolii. 

W tym samym czasie toczył się proces likwidacji przywilejów stanowych. Trwał on w latach 1869 do 1876 roku. Został zakończony on całkowitym zrównaniem stanu samurajskiego z resztą obywateli. Wypłacano początkowo samurajom dawnym pensje z kasy państwa, lecz szybko zastąpiono takie rozwiązanie jednorazowym odszkodowaniem. Publiczne noszenie mieczy zostało zakazane. Po tych zakazach spora część dawnych samurajów wtopiła się w społeczeństwo jako to zamożne mieszczaństwo bądź nowa inteligencja. Wielu jednak zaangażowało się w działalność polityczną, a czasami także w sabotaże (działalność wywrotowa).

Zdziałano też wielkie wysiłki na rzecz edukacji społeczeństwa. W 1872 roku wprowadzono powszechny obowiązek szkolny dla dzieci. System oświaty wzorowano na krajach zachodnich. Powołano więc szkoły elementarne, średnie czy uniwersytety. Początkowo znaczna część ludności sprzeciwiała się znajdując swój objaw w niskiej frekwencji czy zamieszkaniach. Jednak reforma edukacyjna z upływem lat przynosiła sukces. 7 lipca 1884 roku zaa sprawą Hirobumiego Ito wprowadzono nowy system szkół szlacheckich. Wzorowany on był na brytyjskiej hierarchi. Na owy system składało się pięć tytułów: książę, markiz, hrabia, wicehrabia, baron. Owe tytuły nadawano członkom dawnej arystokracji feudalno-dworskiej, najważniejszym rodom samurajskim, a także głównym działaczom procesarskim z czasów restauracji Meji. Szlachectwo było dziedziczone zgodne z zasadą prawa dziedziczenia majątku, tronu, majoratu. Uzyskać je mogła również osoba nieposiadajaca znnamienitego rodowodu, o ile tylko w jakiś sposób przysłużyła się państwu.

Od 1 stycznia 1873 roku stosowany dotychczas w Japonii kalendarz księżycowy został zastąpiony kalendarzem gregoriańskim, co wymusiło przesunięcie dat. Co do Cesarskiej Armii Japońskiej formalnie istniała od 1871 roku jako Gwardia Cesarska. Początkowo to składała się wyłącznie z samurajów Choshu, Satsumy oraz Tosy. W 1873 roku jednak Aritamo Yamagata zainicjował istotne reformy. Zbrojne siły przeformowano, nadając im postać armii poborowej. Również została znacząco powiększona. Zgodnie z ustawą w tym samym roku każdy to mężczyzna po 20 roku życia czy chciał, czy też nie musiał spędzić trzy lata w służbie czynnej oraz cztery lata w rezerwie. Rząd japoński organizując nową armię wzorował się przede wszystkim na modelu pruskim w zakresie gdzie przejęli koncepcje Carla von Clausewitza. Rząd owy zatrudnił spore grono doradców niemieckich, na czele którym stał Jakob Meckel. Był on doświadczonym pruskim oficerem. Przeznaczono również ogromne sumy pieniędzy na zakup to najnowocześniejszego uzbrojenia, a także artylerii. W wojsku nałożono wielki nacisk na zaprowadzenie surowej dyscypliny oraz zaszczepieniu żołnierzom ślepej wierności wobec swoich przełożonych, a przede wszystkim wobec cesarza.

Ze względu na to, że okres Meiji jest okresem przełomowym i jest naprawdę dużo informacji, które chciałabym Wam przekazać na jego temat postanowiłam podzielić go na kilka części. W następnej opiszę Wam co nieco: modernizację kraju, o buntach samurajów z Satsumy i być może o  demokratyczno-liberalnych ruchach politycznych. Mam nadzieję, że nie zanudziłam Was tym wpisem i coś z niego się dowiedzieliście. Tymczasem do następnego wpisu! 

Źródło: https://pl.wikipedia.org